Mooi geweest

Of we op 12 oktober al iets op ons programma hadden. Dat vroegen onze dochters afgelopen voorjaar. Toen we lieten weten dat dat niet het geval was - zo druk hebben mijn vrouw en ik het nu ook weer niet -nodigden zij ons uit om dan mee te gaan naar de Dordtse versie van het afscheidstournee van Elly & Rikkert Zuiderveld. 

Die uitnodiging hebben we graag aangenomen. In een verleden namen we hen mee naar (kinder)concerten van Elly & Rikkert, en daar hebben we alle vier hele goede herinneringen aan. Beter gezegd: het was iedere keer een feestje. 

Een afscheidconcert, dus. Want Elly & Rikkert gaan stoppen; het is ‘mooi geweest’. Dat was de titel van hun reeks afscheidsconcerten; ik vermoed in de dubbele betekenis van het woord: na 50 jaar optreden mag er voor deze zeventigers nu wel een eind aan komen. Maar ook: het was een mooie, een prachtige tijd. 

Stiekem beklaagde ik wel eens  de kindertjes die het bij hun godsdienstige opvoeding zonder Elly & Rikkert moesten doen, omdat die in hun kerk gewogen en te licht werd bevonden. In het ene geval omdat Paulus in Ef. 5:19 en Koll. 3:16 met psalmen, lofzangen en geestelijke liederen bedoeld zou hebben dat de Gods lof uitsluitend gezongen zou moeten worden met psalmen, psalmen en psalmen; in het andere geval omdat Paulus daarmee uitsluitend doelde op door de  samenstellers van het (nieuwe) Liedboek goedgekeurde liederen (in de uitgebreide registers op internet komen beide echtelieden Zuiderveld voor, maar wel heel, heel erg zuinig). Maar gelukkig is er ook nog de mogelijkheid de liedjes en liederen van Elly & Rikkert te beluisteren en te zingen buiten de kerkdiensten om.

Annemarie van Heijningen-Steenbergen schrijft over haar ontdekking van het repertoire van Elly & Rikkert in haar boekje Refomeisje (in het hoofdstuk Hallelujah handjeklap). Ze noemt het ‘een soort thuiskomen’. In haar kerk - toen nog de gereformeerde gemeente - waren de liederen uitermate verdacht. Het was gospel, en dus gevaarlijk. Een mens kon zomaar het idee hebben dat hij of zij er al was, zonder de ‘toeleidende weg’ - ‘dood aan jezelf en je heil zoeken bij Christus’ - te zijn gegaan. Maar schrijft Annemarie: ‘Ik ontdekte dat de liedjes juist hierover gingen. Ik verlangde naar het leven, zong Elly bijvoorbeeld, en ik dacht dan ben ik vrij. Meestal duurde het maar even, dan ging het weer voorbij. Ik heb overal gezworven, door een onbekend gebied. Ik ben duizendmaal gestorven, het leven vond ik niet. Zeg nou zelf: was dit een toeleidende weg, compleet met stervan aan jezelf, ja of nee?’

Wat mij vooral aanspreekt bij het echtpaar Zuiderveld is de combinatie van oprechte vroomheid (bevindelijkheid zelfs, zie hierboven) en een prachtige humor. Elly zingt bijvoorbeeld over de plaats waar ze opgroeide:  … achter die haag van ligusters, daar was het klooster daar woonden de zusters (…) geurend naar sunlight en heiligheid. Dat wil Elly zelf  ook, maar het kwam er niet van:  Alles ging anders dan ik had gepland Toch vond ik meer dan ik toen heb gekend Nu leef ik een heel stuk bewuster En er zijn er die noemen me zuster. 

Voor wie zich niet thuisvoelt bij hun liedjes en liederen (of juist wel) , is er ook nog het nodige te lezen; bijvoorbeeld de verzamelingen met oneliners, spreuken, aforismen, liedteksten enz.: De slimme Rikkert en De dikker Rikkert (Barneveld, resp.2009 en 2015). 

Het is mooi geweest; dat hebben Elly & Rikkert laten zien een horen in hun afscheidstounee met 25 voorstellingen, afgelopen jaar. En ik ben blij dat ik erbij mocht zijn. Maar omdat de belangstelling voor deze concerten zo overweldigend was, gaan ze toch nog even door: in mei en juni zijn er extra concerten, waaronder een in Papendrecht. Zie http://www.truetickets.nl/elly-en-rikkert 

Geplaatst in Kerk op Dordt jaargang 11,  nummer 2  d.d. 17 januari 2020

LHTB: drie vragen die blijven knagen

Het afgelopen jaar (2019) ging het weer vaak over homoseksualiteit; niet in de laatste plaats dankzij de Nashville-verklaring. Bij mij blijven er vragen knagen.

LHTB: en de bijbel dan?

Het eerste boek dat ik in handen kreeg over dit onderwerp heette Wat zegt de bijbel over homofilie?  Het antwoord van de schrijver, ds. Jan van Veen, was: niets. Want in zijn optiek gaan alle teksten over dit onderwerp over ‘heidense cultus en zedelijke verwildering à la Sodom’.  

Nu is het ongetwijfeld waar dat er over sommige ‘homo-teksten méér te zeggen is dan ‘dat het niet mag’. Van Sodom wordt bijvoorbeeld in de rest van de bijbel niet meer over de homoseksuele praktijken gerept; wél over het feit dat de inwoners genoeg te eten hadden, maar ‘niets deden voor de armen en de machtelozen’ (Ez. 16:49).  Maar dan blijven er nog wel wat teksten die blijven schuren; ik denk vooral aan Genesis 1 (man(nelijk) en vrouw(elijk) schiep hij hen), 2 en 3, en Romeinen 1. 

Inmiddels delen ook veel orthodoxe christenen de mening dat een homoseksuele relatie  (mits ‘in liefde en trouw’) moet kunnen. Mij lukt het vooralsnog niet. Maar dan vraag ik me af: zou dat anders zijn als ik in mijn naaste omgeving - of bij mezelf - te maken zou krijgen met mensen die uit de kast komen. Maar ook of ik daarmee dan weer de dappere broeders en zusters die kiezen voor een leven in onthouding niet in de steek zou laten. 

LHTB: en P dan?

Het is een hard gelag wanneer aan mensen wordt gezegd dat de liefde, de intimiteit, de seksualiteit waarnaar zij verlangen, niet mag. Toch is het door de eeuwen heen steeds gebeurd: tegen de jonkvrouw en de pachter, de boerenzoon en de dienstmeid, de rooms-katholieke en de protestantse christen, de hervormde en gereformeerde protestant, tegen de moslim en de christen, tegen de nozem en de non. En ook nog tegen vele anderen. 

Nu mag het van velen, buiten maar ook binnen de kerk, niet meer tegen twee mensen van het zelfde geslacht, en ook niet tegen anderen in de reeks LHTB+ worden gezegd; óók niet dat je het wel mag ‘zijn’, maar niet mag ‘doen’. Hun seksuele geaardheid mag op geen enkele manier een reden zijn hen anders te behandelen dan hetero’s. 

Maar het punt is dat bijna iedereen óók seksuele praktijken afwijst; het bekendst is natuurlijk die van de pedofiel. Het valt mij steeds op dat de gesprekken over LHTB+-ers enerzijds en pedo’s anderzijds, altijd strikt gescheiden van elkaar worden gevoerd. Zelfs in de langste lijst met ‘gelijk-te-behandelen’ seksuele geaardheden die ik kon vinden, LGBTQIAP, staat de P niet voor pedo- maar voor panseksueel (mensen die niet vallen op geslacht, maar op karakter of persoonlijkheid).

Om misverstanden te voorkomen: ook ik ben van mening dat er geen ruimte is voor pedoseksueel geslachtsverkeer. Maar ondertussen kunnen mensen wel tot de conclusie komen dat ze pedo ‘zijn’. En de drempel is voor hen nog vele malen hoger om uit de kast te komen dan voor LHTB+-ers. Hen rest een levenslange strijd - hopelijk geholpen door mensen in hun omgeving, de kerk bijvoorbeeld - óf chemische castratie. 

Als veroordeelde pedo’s tbs krijgen, dus opgenomen worden in een kliniek, wat is er dan op tegen als homo’s, die dat zelf willen, kiezen voor een ‘behandeling’. En hoe gaat artikel 1 van de grondwet eruit zien als daarin ook seksuele geaardheid genoemd gaat worden? Op de een of andere manier zal dan toch ergens duidelijk moeten worden gemaakt dat dat voor pedo’s weer anders uitgelegd moet worden dan voor lhtb+ers; inderdaad: dat pedo’s het wel mogen ’zijn’, maar niet mogen ’doen’. 

LHTB: en de hebzucht dan?

Wat ook blijft knagen is de (oude) vraag waarom er aan de ene kant zoveel  aandacht is voor ‘seksuele zonden’, terwijl aan de andere kant zaken die de bijbel ondubbelzinnig veroordeelt door sommigen christenen heel makkelijk worden goedgepraat, én gepraktiseerd. Een recent voorbeeld is de houding van de voormalige Alblasserdamse  wethouder die blijft benadrukken dat hij niet in strijd met de (Nederlandse) wet heeft gehandeld door én wachtgeld én een vet salaris te incasseren. Dat zal wel kloppen, maar hetzelfde geldt voor zaken als echtscheiding, abortus, euthanasie, prostitutie, overspel, homoseksualiteit,  sex buiten het huwelijk, enzovoort. 

Het is griezelig om te zien hoe orthodoxe christenen - niet alleen bevindelijk gereformeerden - in zaken die te maken hebben met ‘economische én ecologische gerechtigheid’ heel makkelijk aanschurken tegen de PVV en FvD, terwijl vooral die economische gerechtigheid in de bijbel veel meer aandacht krijgt dan homoseksualiteit. Tussen Richteren 19 en Romeinen 1 wordt met geen woord over homoseksualiteit gesproken, terwijl de boeken van de profeten én de evangeliën boordevol staan met waarschuwingen tegen, en veroordelingen van sociaal onrecht, hebzucht, en over het grote gevaar van de rijkdom. Wordt het geen tijd voor een Nashville-Verklaring over hebzucht en sociaal onrecht?